èäøú ðùéí ì÷øáï ôñç –
ùéîåù áàîöòéí
ôøî÷åìåâééí
øàùé ôø÷éí
ä÷ãîä
ôø÷ à – áéï
ôèåø ìàåðñ
ôø÷ á – äàâøåú
îùä: àéï ìòñå÷ áøôåàåú ùìà ìîèøåú øéôåé
ôø÷ â – øàéä
îãéï àëéìä áòøá éåí ëéôåø
ôø÷ ã – øàéä
îãáøé øù"é ìâáé ÷øáï ôñç
ôø÷ ä – çéìå÷
äöéõ àìéòæø áéï àåðñ ôðéîé ìàåðñ çéöåðé
ôø÷ å – ääéúø
ìäéèîà ìîú îöåä äåà ôèåø åìà àåðñ
ñéëåí åîñ÷ðåú
îï äúðàéí äáñéñééí
äðãøùéí ìä÷øáú åàëéìú ÷øáï ôñç, ùéäéå äðîðéí òìéå èäåøéí. ìôé ääìëä èåîàú ðéãä
ìà äåúøä áöéáåø, åëï èåîàú éåìãú (ôñçéí öä ò"á; øîá"í äì'
áéàú î÷ãù ô"ã äé"á åäì' ÷øáï ôñç ô"æ ä"ç). îùîòåú äãáø äéà ùðéãä åéåìãú àéðï
éëåìåú ìäéîðåú òì ÷øáï ôñç. áòáø äéå ðéãåú åéåìãåú ðîðòåú îäùúúôåú á÷øáï ôñç,
àê ëéåí éùðí àîöòéí øáéí åîâååðéí äîàôùøéí ìãçåú àú äååñú åáëê ìäâéò ìéåí
é"ã ðéñï áèäøä, ìôéëê éù ìãåï äàí ëùúúçãù òáåãú ä÷øáðåú éäéä çéåá ìäùúîù
áàîöòéí àìå ëãé ìäéîðåú òì ÷øáï ôñç[1]. ñéáä ðåñôú ìãéåï æä äéà äçéåá òì àãí
îéùøàì ìèäø òöîå áøâì (ø"ä èæ ò"á), çéåá ùáôùèåú ðåäâ âí áðùéí[2]. áîéãä åäúùåáä äéà çéåáéú, éù ìãåï òã
ëîä öøéê ìäùúãì áòðééï æä åîä äãéï ëùéù áãáø öòø àå äñúáøåú âáåää îäøâéì ìñéëåï[3].
éù ìöééï ëé ãçééú
ååñú äéà ôòåìä îìàëåúéú äîùðä àú èáò äàãí, àê àéï áòåáãä æå ëùìòöîä ëãé ìäô÷éò
àú äöåøê ìäùúîù áàîöòé æä, ùäøé äåà øååç áéåúø áöéáåø äðùéí äîçìéèåú ìäéðùà
åøåöåú ìîðåò îöá ùì çåôú ðéãä[4].
îå"ø äâø"ù
èì ùìéè"à áñôøå èì çééí (ùáú ç"à ñé' ëâ), äòìä ùîãàåøééúà îåúø ìäéëðñ ìîöá ùì
ôé÷åç ðôù ùéáéà ìãçééú ùáú. äãáø ðàñø ø÷ îãøáðï, åìëï äåúø áî÷åí îöååä.
òåã äúáàø ùí ùéù
ìçì÷ áéï îöá ùì ôèåø ìîöá ùì àåðñ: áîöá ùì ôèåø, äúåøä ëìì ìà öéåúä òì äàãí
ì÷ééí àú äîöåä, ãäôä ùàñø ìòùåú îìàëä áùáú, äåà äôä ùäúéø ìòùåú îìàëä ëâåï îéìä
áùáú, åäøé æä ëîé ùæåøò å÷åöø áéåí çåì.
ìòåîú æàú, áàåðñ àéï
ùéðåé áòöí ÷éåîä ùì îöåú äúåøä, åäàãí îîùéê ìäéåú îçåéá áä. àìà ùàéï ìå éëåìú
ì÷ééîä. ìôéëê áøåø ùàãí ùäìê ìîãáø åìà ì÷ç òîå úôéìéï, åáùì ëê ðëðñ ìîöá ùì
àåðñ, äåà ôåùò áëê ùìà îðò îøàù àú îöá äàåðñ äöôåé.
ðøàä ùìâáé èîàéí ìà
äåô÷òä îäí îöååú ÷øáï ôñç, åäí àéðí ôèåøéí àìà àðåñéí. ìëï àí äãáø àôùøé, îåèì
òìéäí ìãàåâ îáòåã îåòã ìëê ùìà éäéå èîàéí. æàú îðéï? ëê òåìä îëîä ñåâéåú. ëàùø
çëîéí àñøå äæàä òì èîà îú áòøá ôñç ùçì áùáú, äâîøà (éáîåú
ö' ò"á) øàúä áëê ò÷éøú îöååú
òùä îï äúåøä áùá åàì úòùä, åàí äèîà äéä îåâãø ëôèåø, ìà äéä ðëåï ìééçñ ìçëîéí
ò÷éøä, ùäøé äúåøä òöîä ôèøúå. åëï îúáàø òåã áâîøà (ôñçéí
ñè ò"á): "éëåì ìà éäà
òðåù ëøú àìà ùäéä èäåø, åùìà äéä áãøê øçå÷ä. òøì åèîà ùøõ åùàø ëì äèîàéí îðéï?
úìîåã ìåîø åäàéù", ò"ë. åôøù"é: "òøì åèîà ùøõ åùàø äãåîéï
ìå, ëâåï ëì èîàé èåîàú òøá ùøàåééï ìéú÷ï, åëâåï èîà îú ùçì ùáéòé ùìå áòøá
äôñç", òë"ì.
äøé îáåàø ùèîà ùéëì
ìäéèäø åìà òùä æàú, òåðùå áëøú. äîðçú çéðåê (îöåä
ä' àåú éâ[5]) åäàåø ùîç (äì'
ñðäãøéï ô"ë ä"á) àó äåëéçå æàú îëê
ùáâîøà (ñåëä ëä ò"à) ìîãå ùäòåñ÷ áîöååä ôèåø îï äîöååä
îàåúí àðùéí ùòñ÷å á÷áåøú îú îöååä òì àó ùäãáø îðò îäí ìòùåú ÷øáï ôñç áàåúä ùðä,
åîåëç ùäîúáèì îòùééú ôñç ò÷á èåîàúå àéðå ôèåø àìà àðåñ, åàí äéä éëåì ìäéèäø –
äéä îúçééá ìòùåú æàú, åãå÷à èîàéí àìä ùòñ÷å áîöååä ðôèøå îäöåøê ìäéèäø[6]. åìùåï äøîá"í (äì'
÷øáï ôñç ô"ä ä"à) äéà: "îé ùäéä
èîà áùòú ùçéèú äôñç ùàéï ùåçèéï òìéå, àå ùäéä áãøê øçå÷ä àå ðàðñ áàåðñ àçø",
äøé ùàó èîà åãøê øçå÷ä äí áëìì àåðñ[7]. åëï ëúáå ø"ç (ôñçéí
öâ ò"à ã"ä àí ëï) åøù"é (ôñçéí
öá ò"á ã"ä àí ëï) ùäðîöà áãøê øçå÷ä
àðåñ äåà, åðøàä ùäåà äãéï ìèîà, ùðùðä òîå áçãà îçúà. åéåúø îæä îôåøù áôñ÷é
äøé"ã (ôñçéí öâ ò"à) ùëì äèîàéí ùìà òåùéí ôñç äí áâãø
àðåñéí.
áùå"ú àâøåú îùä
(àå"ç ç"â ñé' ö) ãï "áãáø àçã ùàñåø ìå ìöåí åàí
éòùå ìå æøé÷ú àéæä øôåàä ò"é úçéáú îçè áâåôå éåëì ìöåí", åëúá
åæ"ì:
"ãðøàä ãçéåá
åøôà éøôà ùéìôéðï ùéù çéåá ìøôà áîéðé ñîéí (á"÷
ôä ò"à) äåà ø÷ ìøôà äçåìéí
îîçìúí, åìà ëùìà éøôàðå àìà ùéòùå îéðé äñîéí ùéåëì ìöåí[8]. åîñúô÷ðà ãàåìé éù âí àéæä àéñåø áæä,
ãäà äúåñôåú á"÷ ãó ô"ä ëúáå òì äà ããøùú ø' éùîòàì ùðéúï øùåú ìøåôà
ìøôàåú äåà ãå÷à îãúðà áéä ÷øà åøôà éøôà ãîä ùìà ùîòéðï îøôà ìçåãéä ãäå"à
äðé îéìé îëä ãáéãé àãí àáì çåìé äáà áéãé ùîéí ëùîøôà ðøàä ëñåúø âæéøú äîìê
÷î"ì ãùøé, åàí ëï àôùø ùîä ùäúåøä äúéøä åâí çééáä ìøôà àéðå îùåí
ã÷î"ì ãìà äåé ëñåúø âæéøú äîìê, îèòí ãàîøéðï ãâæéøú äîìê äéúä ø÷ ùéçìä òã
ùéîöàå àú äøåôà åäøôåàä ùéöèøê åùéäéä ìå ôçã ùîà ìà éúøôà åàí òåìä äøôåàä
ìäåöàú îîåï äåà âí ìäôñéãå áîîåï éçã òí öòø äâåó, àìà ùàó ùäåà áòöí ëñåúø âæéøú
äîìê äúéøä úåøä ìøôàåúå åâí çééáä, åëîå ùîåúø åâí çééáéï ìäúôìì ìáèì âæéøú äîìê
ëãîöéðå áëì äúôìåú ùá÷øàé, åàó áî÷åí ùìà âéìä äùé"ú ãòúå ùéúôìì àó áìùåï
äðéçä ìé, ëîå ëï äúéøä úåøä ìøôàåú áëì îéðé ñîéí ìáèì âæéøúå áòðéðé èáòééí åäåà
îëáùé ãøçîðà ùàéï ìðå ìéãò, åà"ë àôùø ùìà äúéøä úåøä ìñúåø âæéøú äîìê àìà
ìøôàåú àú äçåìä îîçìúå åàéï ìîéìó ùéäéä çãåù æä âí ëãé ùéåëì ì÷ééí îöåú äöåí
îàçø ãäåà ëñåúø âæéøú äîìê ùäîìê àéðå øåöä ùéöåí", òë"ì.
àîðí,
ääéúø ìøôà äåùîè áøé"ó åáøîá"í[9] åáøà"ù, åëï
áôñ÷é äøé"ã, åðøàä ùäí øàå áå ÷áéòä øòéåðéú ä÷åáòú àú ääðäâä äøàåéä, åìà
÷áéòä äìëúéú îçééáú, åìëï ìà äòúé÷åäå ìñôøé ääìëä ùëúáå[10]. åäøîá"ï (úåøú äàãí, ùòø äîéçåù, òðééï äñëðä àåú å) ôéøù áàåôï àçø:
"ùîà éàîø äøåôà îä ìé áöòø äæä, ùîà àèòä åðîöàúé äåøâ ðôùåú áùââä, ìôéëê
ðúðä ìå úåøä øùåú ìøôàåú".
áðåñó,
àí î÷áìéí àú äèòðä ùéù àéñåø àå çùù àéñåø áäìéê øôåàé ùìà ðåòã ìøôà îçåìé, ðøàä
ùéù ìàñåø ëì ùéðåé îùîòåúé áâåôå ùì àãí àí äåà ìà îøôà àåúå. åãáø æä ìëàåøä ÷ùä
îî÷åøåú øáéí, ëâåï îä ùðàîø áâîøà (ùáú ô' ò"á
åôñçéí îâ ò"à):
"áðåú éùøàì ùäâéòå ìôéø÷ï åìà äâéòå ìùðéí, áðåú òðééí èåôìåú àåúï áñéã,
áðåú òùéøéí èåôìåú àåúï áñåìú, áðåú îìëéí èåôìåú àåúï áùîï äîåø",
ò"ë. åëúá øù"é åæ"ì: "ùäâéòå ìôø÷ï åìà äâéòå – ùäáéàå ùúé
ùòøåú, åìà áàå ìëìì ùðéí äøàåéåú ìëê, åîúáééùåú áãáø", òë"ì. åáøåø
ùîòùä æä ìà áà ìøôà àåúï. åáâéèéï (ò' ò"à) ðàîøä òöä ìñéåò
ìîé ùàéðå á÷é áãøê àøõ, åðàîø ùí ùø' éåçðï äñúééò áòöä æå åàîø òìéä: "äï
äï äçæéøåðé ìðòøåúé", åàò"ô ùìôðé äùéîåù áòöä æå ìà äéä ø' éåçðï áâãø
çåìä, åäéä àôùø ìçùåù ùäåà "ñåúø âæéøú äîìê" ùöéååä òì äæã÷ðåú.
åéòåéï òåã áðùîú àáøäí (éå"ã ñé' øñà
ñ÷"à)
ùëúá áùí âãåìé ãåøðå ùîåúø åàåìé àôéìå çåáä ìäùúîù áîùçä äîôçéúä îöòø äîéìä ùì
äúéðå÷, åàò"ô ùàéï áæä øôåàä àìà ø÷ îðéòú öòø, åàéï æä áëìì "ìøôàåú
àú äçåìä îîçìúå", åìëàåøä ìôé ãáøé äàâ"î äéä ìðå ìçùåù ìñåúø âæéøú
îìê. åéòåéï òåã áòðééï æä áãáøé äàâ"î òöîå (éå"ã ç"ã ñé' î' àåú á) ùäåáàå
áðùî"à ùí. åéùðí òåã èéôåìéí øáéí îñôåø äðòùéí éåí éåí áëì áéú çåìéí
åîøôàä, ùîèøúí ìçñåê ëàá åìà ìøôà àú äçåìéí[11].
ëàîåø,
ãçééú äååñú òöîä äéà îòùä îöåé îàåã áãåøðå, åðùéí øáåú îàåã îùúîùåú ì÷øàú
çúåðúï áàîöòéí ìãçééú äååñú ëãé ìîðåò îöá ùì çåôú ðéãä, åéòåéï áðùî"à (ùí ñé' ÷öâ ñ÷"à) ùëúá ùâí äéúø æä
îåñëí òì ôåñ÷é ãåøðå, åçì÷í àó ôèøå ðùéí àìå îçéåá äôøéùä ñîåê ìååñú, åàó áæä
äáéà ãáøé äàâ"î òöîå áëîä
î÷åîåú. åéòåéï òåã áùå"ú çì÷ú éò÷á (àä"ò ñé' ðç-ñà) ùäàøéê ááéøåø
ãòåú äôåñ÷éí áòðééðé ãçééú äøéåï åáëìì æä ãçéä áàîöòåú ùéðåé äåøîåðìé áâåó
äàéùä, åìà äáéà áãáøéå ëìì ñáøä ùì ñåúø âæéøú äîìê. åâí áæä ëáø ãéáø äàâ"î
(àä"ò
ç"ã ñé' òã),
åäúéø ìæåâ ùëáø ÷ééí îöååú ôøéä åøáéä ìãçåú äøéåï àí éù "ñéáä ëìëìéú àå
ñéáä ðçåöä àçøú", åãìà ëîðçú éöç÷ (ç"â ñé' ëå àåú â) ùäçîéø åäâãéø
æàú ë"çñøåï áèçåï ìôøðñä". åìëàåøä ìôé ãáøé äàâ"î äð"ì, äéå
ëì äãáøéí äììå öøéëéí ìäéåú àñåøéí îùåí ùñåúø âæéøú äîìê.
îçåîø ä÷åùéä ðøàä
ùëååðú äàâ"î ìçì÷ áéï èéôåì äðòùä ìöåøê äàãí ìèéôåì äðòùä ìöåøê ÷éåí îöåä,
ùëì òåã îãåáø òì öåøê äàãí äãáø îåúø åðëìì áâãø äðøçá ùì øéôåé, åãå÷à áèéôåì
ùðòùä ìöåøê ÷éåí îöååú ä', éù ìô÷ô÷ äàí ä' àëï îòåðééï áîöåä æå. åòë"ô
òãééï ÷ùä îäùîèú äøàùåðéí.
òåã ëúá äàâ"î (àå"ç
ùí) åæ"ì: "àê
àó àí ðôøù ãä÷î"ì äåà ùàéðå ëñåúø âæéøú äîìê îùåí ãäâæéøä äéúä ø÷ òì äæîï
òã ùéùéâå àú äøåôà åäøôåàä åòì ääùúãìåú åäôñã äîîåï ùæä ùééê ìåîø âí òì äøôåàä
ìöåí, î"î ôùåè ùàó ùìéëà çùù àéñåø ìôé æä, ìéëà òë"ô çéåá, ãäà çæéðï
ùìàëåì áòéå"ë äåöøê ì÷øà ããøéù çééà áø øá îãéôúé, àó ùäèòí ìæä ôøù"é
áéåîà ãó ô"à îîùîòåú ä÷øà ãð÷è ìä áìùåï åòðéúí áúùòä, ëìåîø äú÷ï òöîê
áúùòä ùúåëì ìäúòðåú áòùøä, åîùîò ùîòöîðå ìà äééðå îçééáéï ìàëåì áòéå"ë
áùáéì æä", òë"ì.
àîðí ìëàåøä éù ìãåï
òì äøàéä îãáøé äâîøà äììå. øàùéú, îùåí ùáãøùúå ùì çééà áø øá îãéôúé îúçãù ùéù
áãáø îòìä âãåìä åìà ø÷ äëùø îöååä, åëîå ùëúá äøà"ù (éåîà
ô"ç ñé' ëá) ùîöååú äàëéìä
áúùéòé áàä "ìäúòðåú ìîçø ìäøàåú çéáúå ùì äî÷åí áøåê äåà ìéùøàì, ëàãí ùéù
ìå éìã ùòùåòéí åâæø òìéå ìäúòðåú éåí àçã åöåä ìäàëéìå åìäù÷åúå òøá éåí äúòðéú
ëãé ùéåëì ìñáåì, ëê ä÷á"ä îëì éîåú äùðä ìà öåä ìéùøàì ìäúòðåú àìà éåí àçã
ìèåáúï ìëôø òì òåðåúí, åäæäéøí ìàëåì åìùúåú òøá äúòðéú", òë"ì. åîîéìà
ééúëï ùàó àìîìà ãøùä æå äéä çéåá ìäëùéø àú òöîå ìúòðéú[12]. åëï ëúáå òåã øàùåðéí.
åìàéãê âéñà, áñôø
öøåø äçééí ìúìîéã äøùá"à (ãøê ä' ñé' à') ëúá ùäàëéìä áúùéòé áàä ìòùåú àú äöåí
÷ùä éåúø. ùðéú, éùðí àðùéí ùîñåâìéí ìäúòðåú éåîééí áøöéôåú, åëîñåôø áâîøà (ø"ä
ëà ò"à) òì øáà ùðäâ ëï îéãé
ùðä áéåä"ë, åãøùúå ùì çééà áø øá îãéôúé îçééáú âí àåúí ìàëåì áúùéòé. áùåìé
äãáøéí éù ìäòéø ùäøé"ó åäøîá"í ìà äáéàå àú ãøùú çééà áø øá îãéôúé
ìäìëä, åðøàä ùèòí äãáø äåà ùîäîéìéí îäï ìîã àú îöåú äàëéìä áúùéòé, ðãøùå òì éãé
øá ôôà ìãéï äåñôä îçåì òì ÷åãù, åäí ôñ÷å ëøá ôôà, åëôé ùáéàø àú ùéèúí áàåøê
îå"ø áèì çééí (ùáú ç"â ñé' à' àåú ã-å).
òåã ëúá äàâ"î
ùí åæ"ì: "åòééï áôñçéí ãó ñ"è ùçéåá ìú÷ï òöîå ìùçéèú äôñç äåà ø÷
îùù ùòåú åìîòìä ùëáø øîé çéåáà ãôñç òìéä, åîèòí æä àôùø ìéëà çéåá îîù òìéä
ìäëéï ìäúòðåú ÷åãí éåä"ë ùòãééï ìà øîé çéåáà òìéä, åìëï ø÷ îçéåá îöåä áôðé
òöîä äåà äàëéìä ãáòøá éå"ë, åø÷ ùäëðä ìäúòðéú äåà èòí áòìîà ùàéðå îòé÷ø
äîöåä", òë"ì.
ðøàä ùëååðúå ìàîåø
áâîøà ùòøì ùìà îì åáò÷áåú æàú äúáèì îôñç òðåù ëøú, åôéøù øù"é: "òðåù
ëøú – áùáéì ùäéä øàåé ìú÷ï îùù ùòåú îæîï ãùçéèú äôñç åìîòìä åìà ðéú÷ï. åìà ãîé
ìèîà åùäéä áãøê øçå÷ä ùàéï éëåìéï ìú÷ï áàåúï ùù ùòåú, åîé÷îé äëé ìà øîéà çéåáà
òìééäå", òë"ì.
àåìí éù ìöééï øàùéú,
ùîãáøé äøîá"í ðøàä ùäåà çìå÷ òì øù"é áëê, ùäøé ëúá (äì'
÷øáï ôñç ô"ä ä"ã): "èîà ùéëåì
ìéèäø áôñç øàùåï ùìà èáì àìà éùá áèåîàúå òã ùòáø æîï ä÷øáï, åëï òøì ùìà îì òã
ùòáø æîï ä÷øáï – äøé æä îæéã áøàùåï, ìôéëê àí ìà òùä àú äùðé àôéìå áùââä çééá
ëøú", òë"ì. äøé ùìà çéì÷ áéï èîà ùéëì ìú÷ï òöîå áàåúï ùù ùòåú ìèîà ùúé÷åðå
äéä ÷åãí ìëï, åáëì äèîàéí éù çéåá ëøú àí ìà ðèäøå[13]. ùðéú, ðøàä ùéù äëøç ìäáéï ùãáøé
øù"é îúééçñéí ø÷ ìôèåø îëøú åìà ìôèåø îòöí äçéåá (ìîøåú ùäúðñç áìùåï
"ìà øîéà çéåáà"), ùäøé ëàîåø, äâîøà ìîãä ùäòåñ÷ áîöåä ôèåø îï äîöåä
îàðùéí ùðèîàå ìîú ùáåò ìôðé ôñç, åàé àéúà ùäãáø äéúø âîåø, ìà äéä î÷åí ìäáéà îëê
øàéä ìòåñ÷ áîöåä ùôèåø îï äîöåä. åëáø ÷ãîðé áæä äîðçú çéðåê (ùí). åáàîú ëê îùîò îãáøé øù"é áî÷åí
àçø (ôñçéí öã ò"á ã"ä åìà), ùëúá ìâáé äðîöà áãøê øçå÷ä:
"åìà àîøéðï ìéä ÷åí òééì – åàé ìà òééìú îéçééáú ëøú", òë"ì.
åîùîò ùàéï æä äéúø ëììé ìäéùàø áãøê øçå÷ä, àìà ø÷ ôèåø îëøú (åøàä
äòøä 5), åðøàä ùäåà äãéï
ìðéãåï ãéãï.
áùå"ú öéõ
àìéòæø (çé"ã ñé' ðæ) ãï "àåãåú çåìä ùäåúø ìå ìàëåì
áéåä"ë ôçåú ôçåú îëùéòåø, àí áæîððå òúä ùéù úçìéó ùì äëðñú îæåï ðåæì ãøê
äåøéãéí (àéðôåæéà), àí éù òì äçåìä çéåá ìäùúãì ùé÷áì äîæåï áöåøä æàú, ëãé ùìà
éöèøê ìàëåì ãøê àëéìä àôéìå ôçåú îëùéòåø ùàéñåøà îéäà àéëà, ãáëä"â äà àéï
æä ãøê àëéìä ëìì". åëê äùéá: "àçøé äúáåððåú äúçùáúé ùòðéï æä îä ùäãáø
ëøåê áäåöàåú ëñôéåú, ëï éëåì ìùîù ðéîå÷ ùìà ìäöøéê ìçæø àçøé æä, åáéåúø éåëì
ìùîù áæä ðéîå÷ îä ùòé"ë öøéê ìçáì áòöîå ò"é äëðñú îçè áåøéã áîùê éåúø
îîòú ìòú, ùëôé ùéãòðå, çåõ îä ùòöí äëðñú äîçè ðú÷ì ìà ôòí á÷ùééí åáçáìä òã
ùîöìéçéí ìäëðéñå ìåøéã, äøé äãáø äæä ùì äîöàåúå áåøéã âåøí ìà ôòí âí ìãì÷ú
áåøéã åìå÷ç îñôø éîéí åìôòîéí òåã éåúø òã ùîúøôà, åà"ë é"ì ùîùåí ëê
àéï çéåá ìòùåú áëæàú, åâí ìà îùåí îãú çñéãåú ëôé ùîöéðå áîâ"à áàå"ç
ñé' ù"ì ñ÷"à áùí äñ' çñéãéí ò"ù, åëãéáåàø. ãäðä éùðí ùðé îéðé
àåðñéí àùø òáåø ëï îúéøéí ìå ìàãí ìòáåø òì ìà úòùä, åäîä: (à) àåðñ ùîçåõ ìâåôå,
ãäåà ëùìòöîå àñåø ìå ìòáåø òì äìà úòùä åø÷ îùåí àåðñ ä÷í òìéå îáçåõ îúéøéí ìå
ìòáåø òì æä, (á) àåðñ ùáâåôå, ùîùåí îöá âåôå äøòåò îúéøéí ìå ìòáåø òì äì"ú
ëôé ãéï úåøä ëãé ùìà éñúëï òé"ë. åðøàä ìôùåè ìçì÷ åìåîø, ãäàîåø áàå"ç
ñé' úøð"å åëï æä ùôåñ÷ äøî"à áéå"ã (ñé'
÷ðæ ñ"à) äðæëø ùàí éåëì
ìäöéì òöîå áëì àùø ìå öøéê ìéúï äëì åìà ìòáåø òì ìà úòùä, ëì æä äåà ãå÷à áàåðñ
ùîçåõ, ãäééðå ùçééá îï äãéï ùìà ìòáåø àìà îùåí ãàðåñ äåà áà ôèåøå, ëääéà
ãéå"ã ñé' ÷ð"æ ùàåðñéí àåúå ìòáåø, ùòì æä îñåáéí ãáøé äøî"à, àáì
äéëà ùàéðå çééá îï äãéï ëìì ëáëâåï ðéãåððå ùäàåðñ äåà áâåôå åáîöá çìéå îåúø ìå
îï äãéï ìàëåì, àæé àéï òìéå ëì çéåá ìáæáæ îîîåðå ëãé ìàçåæ áàîöòéí ëàìä ùìà
éöèøê ìàëåì ëãøëå ëôé ùäåúø ìå (òééï áãåîä ìæä áð÷åãåú äëñó
áéå"ã ñé' ùî"à ìè"æ ñ÷"ä òéé"ù), åîëì ùëï ùàéðå çééá ëàîåø ìúú ìçáåì
áòöîå òáåø ëê, ëé ùáëæä ìà îöéðå ùöøéê ìòùåú áëæàú àôéìå ëùçééá îöã òöîå åäåà
àðåñ òô"é àçøéí ùàåðñéí àåúå, åòì àçú ëîä ùàéðå çééá áëæàú ëùäàåðñ îöã
âåôå åôèåø îï äãéï, áàåôï ùéù àéôåà ìåîø ùéù àôéìå àéñåø òì ëê", òë"ì[14].
àîðí,
ìëàåøä ìà áøåø îäé ääöã÷ä ì÷áéòä ëé áàåðñ çéöåðé äàãí "çééá îï äãéï ùìà
ìòáåø àìà îùåí ãàðåñ äåà áà ôèåøå", åàéìå áàåðñ ôðéîé "îåúø ìå îï
äãéï ìàëåì", ùäøé áéï áæä åáéï áæä ääåøàä ìîòùä äéà ùîåúø ìå ìàëåì, îùåí
ùéùðå âåøí äîàééí òì çéé äàãí åäãøê ìäéðöì îàéåí æä äéà á÷åí òùä ùì òùééú ãáø
äàñåø îï äúåøä, åìà îåáï áîä îúáèàú äôðéîéåú ùì äàåðñ äôðéîé. åàéï æä ãåîä ìàùä
ùðáòìú áàåðñ ùàéï äéà áåçøú áîòùä, àìà áùúé äàôùøåéåú áäï ãï äöéõ àìéòæø äòáéøä
ðòùéú á÷åí òùä ò"é äàãí äàðåñ, åìà îåáï îä äçéìå÷ áéðéäï. åìàåø äòåáãä ùìà
äáéà î÷åø áâîøà åáøàùåðéí ìçéìå÷ æä, åàó îðäâ øååç àéï ëàï, öøéê òéåï àí àôùø
ìä÷ì áãéï ãàåøééúà òì éñåã çéìå÷ æä[15].
òåã ëúá äöéõ àìéòæø
åæ"ì: "åòåã áä ùìéùéä, ãîöéðå ìäøî"à áòöîå áéå"ã ñé'
ùò"ã ñòé' â' ùôåñ÷ áùí äðîå"é áùí äøéèá"à ìâáé ëäï ùîåúø ìå
ìèîàåú ìîú îöåä, ãàí àéðå îåöà ùé÷áøåäå [àìà] ø÷ áùëø, àéðå çééá ìùëåø îùìå àìà
îèîà àí éøöä. äøé ìðå ãàéï äàãí îçåéá ìäåöéà îîåï ëãé ùìà éöèøê ìòáåø òì ãáø
ùäúåøä îúéøä ìå ìòáåø ìôé îöáå ùðîöà áå åëå', åà"ë ãåï îéðä áîëì-ùëï
ìáëâåï ðéãåððå, ùäôèåø äåà îöã îöá âåôå äòöîé äøòåò àùø æä àéï àôùøåú ìäñéø
îîðå, ùáåãàé àéððå îçåéá áëä"â ìäåöéà îîåï ëãé ìîöåà úçìéó ìîä ùîåúø ìå îï
äãéï, åàùø æä ìà îåñø îîðå, åéù àôåà âí ìåîø ùëì ëä"â ùääéúø ðùàø áå éåãå
ìäúéø âí äçåì÷éí òì äøî"à ùí, åùàéï öøéëéí ìäåöéà îîåï ìîöéàú úçìéó,
åîëù"ë ùàéï ìçáåì áòöîå åëð"ì", òë"ì.
ðøàä
ùøàéä æå ðåâòú ø÷ ìî÷øéí áäí éù ôèåø (åáëììí ôé÷åç ðôù, òìéå ãï äöéõ àìéòæø)
åìà ìî÷øéí áäí éù àåðñ, åëôé ùäåâãø ìòéì. áîú îöåä îöàðå ãøùä îôåøùú äîúéøä åàó
îçééáú àú äëäï ìäéèîà ìå (ñôøà àîåø à, â): "ìðôù ìà
éèîà áòîéå, áæîï ùòîéå ùí àéðå îéèîà, îéèîà äåà ìîú îöåä". áîöá ùì îú
îöåä, äëäï àéðå àðåñ àìà ôèåø îäöååé äàåñø ìäéèîà. åëì äñéáä ùàí îåöà àçøéí
ùé÷áøåäå áçéðí àñåø ìå ìäéèîà äéà ùîú ëæä àéðå îåâãø ëîú îöåä (éáîåú ôè ò"á), åìà îùåí ùäèìú òìéå ìäùúãì ìäéîðò îìäéèîà. åìëï àéï îæä
øàéä ìðéãåï ãéãï[16].
à. éùðä áäìëä àáçðä
áéï ùðé îöáéí ùáäí àéï çéåá ì÷ééí àú îöååú äúåøä: îöá ùì ôèåø, åîöá ùì àåðñ.
áîöá ùì ôèåø, äúåøä ìà öéåúä ì÷ééí îöååä îñåééîú, åìëï îòé÷ø äãéï àéï àéñåø
ìäéëðñ ìîöá ùì ôèåø. ìòåîú æàú, áîöá ùì àåðñ äîöåä òåãðä áúå÷ó, àìà ùàéï àôùøåú
ì÷ééîä, åìëï àñåø ìäéëðñ ìëúçéìä ìîöá ëæä, åàí àôùø ìäéîðò îîðå, çééáéí ìäîðò
îëðéñä ìîöá ëæä.
á.
ãéï äèîàéí ùàéðí îùúúôéí áä÷øáú ÷øáï ôñç äåà àåðñ åìà ôèåø, åëéåï ùëê, ðøàä
ùáîöá ùðéúï ìîðåò àú äèåîàä, éù çéåá ìòùåú æàú.
â. ùéîåù áâìåìåú
ìãçééú îçæåø äåà ðôåõ îàåã ëéåí. ìôéëê ðøàä ùëùúúçãù òáåãú ä÷øáðåú, éúëï åéäéä
îåèì òì äðùéí ùàéðï îòåáøåú åîéðé÷åú ìãàåâ ìèäøúï áéåí é"ã ðéñï ëäëùøä
ìîöåú ä÷øáú ÷øáï ôñç, àìà àí ëï äï ñåáìåú îúåôòåú ìååàé àå ñéëåðéí øôåàééí
ëúåöàä îëê[17]. ëàîåø ìòéì, àéï îâîúå ùì îàîø æä
ìäâãéø àú âåãì äöòø àå äñéëåï äðãøùéí ëãé ìôèåø îçåáú ääùúãìåú.
ã. àãâéù ùäãáøéí ìà
ðàîøéí ìîòùä, åàéï äëåúá øàåé ìäåøåú äìëä ìîòùä.
ä. øàä âí áäòøú
äòåøê ëàï.
áùåìé äãáøéí ðòéø
ùéúëï ùáðéãåï ãéãï àó äôåñ÷éí äð"ì éñëéîå ëé òì äðùéí îåèìú çåáä ìôòåì
ìîðéòú èåîàúï îãéï ''çééá àãí ìèäø òöîå áøâì'', àó àí àéï çéåá ëæä áâãøé çåáú
ä÷øáú ÷øáï ôñç.
1. ìòð"ã ôùåè åáøåø ùàñåø ìîðåò ëðéñä ìèåîàú éåìãú òì éãé àîöòéí ìîðéòú äøéåï àå ðéúåç ÷éñøé ùàéï áå äöã÷ä øôåàéú, ø÷ áùáéì ì÷ééí îöåä. åìëï àéï äãéåï ëàï àìà ìâáé èåîàú ðéãä.
3. ãéåï æä ìà ééòøê áîñâøú äðåëçéú. øàä ñ÷éøä ùì äñéëåðéí ùáâìåìä ìãçééú ååñú, úåôòåú äìååàé äøôåàéåú åúåôòåú äìååàé áúçåí äúô÷åã, áîàîøí ùì ã"ø ãéðä øçì öéîøîï åã"ø àìçðï áø àåï: "îúé îåöã÷ú äúòøáåú äåøîåðìéú ìîðéòú çåôú ðéãä", àñéà òè-ô, èáú úùñ"æ, òî' 100-99, åáî÷åøåú äîöåééðéí ùí. éù ìäáäéø ëé éùðí ùðé äáãìéí áéï ðéãåï ãéãï ìáéï ëìä äîúëåððú ìçåôúä: øàùéú, áðéãåï ãéãï ìà òåîãú òì äôø÷ äàôùøåú ì÷áåò îúé éçåì é"ã ðéñï åìäúàéîå ìîçæåø äèáòé ùì äàéùä, áùåðä îúàøéê äçúåðä. ùðéú, áðéãåï ãéãï äúàøéê éãåò æîï øá îøàù åîàôùø ìäúçéì àú äèéôåì ääåøîåðìé áùìá îå÷ãí, åáëê ìàôùø ùéðåééí áèéôåì áîéãä åäúåöàä àéðä îåùâú, ãáø ùìà úîéã àôùøé áäëðä ìçåôä.
4. òì îéãú äúôùèåú åëãàéåú äîðäâ ìäùúîù áâìåìåú ìîðéòú çåôú ðéãä, øàä àöì öéîøîï åáø àåï äð"ì, åáúâåáåú ìîàîø æä áäîùê äâéìéåï. áòé÷ø ðåâòú ìòðééðéðå ÷áéòúí áòî' 96: "áæîï äàçøåï äúåôòä ùì äñúîëåú òì îðéôåìöéåú äåøîåðìéåú äôëä ìðåäâ îöåé áéåúø, ëê ùäúàøéê [ùì äçúåðä. ä.ã.] ð÷áò áìé äúçùáåú áîçæåø äèáòé ùì äàéùä", åáéúø ðçøöåú áúâåáúä ùì ã"ø çðä ÷èï áòî' 102: "ðåäâ äî÷åáì áùðéí äàçøåðåú àöì ëîòè ëì äëìåú".
5. àê äîðçú çéðåê ëúá îéã ìàçø øàéä æå: "åéù ìãçåú á÷ì", åìà éøãúé ìñåó ãòúå. òé÷ø îâîúå ùì äîðçú çéðåê äåà ìäåëéç ùäðîöà áãøê øçå÷ä îçåéá ìäú÷øá ìéøåùìéí, åèòðúå äòé÷øéú äéà ùàí ìà ðàîø ëï, ðîöà ùøåá éùøàì ôèåøéí îï äôñç, ùäøé áãøê ëìì äí ðîöàéí îï äîåãéòéï åìçåõ, ùäåà äâãø ùì ãøê øçå÷ä (ôñçéí öâ ò"á; øîá"í äì' ÷øáï ôñç ô"ä ä"ç). ëê ëúá âí òøåê äùåìçï äòúéã (ñé' ÷ôà ñ"å). éù ìäáéà äåëçä ðåñôú ìãáøéäí: äúåñ' (ôñçéí â' ò"á ã"ä îàìéä) îòìéí àôùøåú ùäãø áçå"ì ôèåø îï äôñç, åëï ëúáå øàùåðéí ðåñôéí òì àúø. îëê éù ììîåã áäëøç ùäðîöà áãøê øçå÷ä îçåéá ìäú÷øá, ùàí ìà ëï àéï äôèåø ééçåãé ìçå"ì àìà ìëì äðîöàéí îï äîåãéòéï åìçåõ. èòðä æå îùìéëä âí òì äðéãåï ãéãï, ùäøé äúåøä (áîãáø è, é) ëììä àú ãéï äèîà åîé ùäéä áãøê øçå÷ä áçãà îçúà, åîñúáø ùâãøí ùååä (åøàä ôñçéí öá ò"á ùéù øåàéí àú ãéï äðîöà áãøê øçå÷ä ë÷ì éåúø îãéï äèîà). úåãúé ðúåðä ìøá òæøéä àøéàì ùìéè"à ùäîöéà ìé ôø÷ îäñôø 'ùòøé äéëì' òì ôñçéí ùðîöà áäëðä ìãôåñ, åî÷åøåú àìä åàçøéí ì÷åçéí îîðå.
6. øàä àåø äçééí (áîãáø è, å): "åúáåà äñáøà ìäèéì áäí ãåôé àùø ìà ùîøå àú îöåú ä' åðèîàå åìà çùùå ìîöåú ôñç, úìîåã ìåîø åéäé ìùåï éçéã, ìåîø ëé ìà äéä àìà òðéï èåîàä àçã àùø ðèîàå äàðùéí áä, åòðéï èåîàä æä òöîå ìà äéä áéãí ìäùúîø îîðå åáòì ëøçí äéå ðèîàéí".
7. àîðí áùòøé éåùø (ùòø äñô÷åú ôé"á) äòìä îãáøé äøîá"í ùèîà îú ôèåø îï äôñç, åãå÷à ùàø äèîàéí äí àðåñéí. àê ðøàä ùàéï ëååðúå ìôèåø áæä èîà îú îäùúãìåú ìäéèäø, åëîåëç îäâîøåú äð"ì, åàéï ãáøéå àîåøéí àìà áéçñ ìðéãåðéí ùãï áäí ùí. åàëî"ì. åòë"ô äðéãåï ãéãï ìà òåñ÷ áèåîàú îú àìà áèåîàú ðéãä.
8. ëìåîø: ãéï øéôåé äîåèì òì àãí ùçáì áçáøå
àéðå îúééçñ àìà ìøéôåé îîçìä, àê ìà îåèì òì äçåáì ìãàåâ ùäðçáì éåëì ìöåí.
åòãééï àéï áæä ñúéøä ò÷øåðéú ìàôùøåú ùäðçáì òöîå éäéä îçåééá ìãàåâ ìëê.
[àîðí áãòú äâøî"ô, îñúáø ëé äèòí ùì àéñåø ñúéøú âæéøú îìê – øàä ìäìï – ùééê âí ìâáé äðçáì òöîå. îàéãê âéñà ðøàä ëé èòí æä, áå îñúô÷ äâøî"ô, ìà ðú÷áì ìäìëä. -- äòåøê.]
10. øàä ëòéï æä áäñáøå ùì äøîá"í (ùå"ú ôàø äãåø ñé' î') ìäùîèúå àú äãéï ùì äéæ÷ øàéä áâéðä åáùãä, îùåí "ùàìå ãáøé çñéãåú äï". øàä òåã áá"é (àå"ç ñé' ú÷ðà ñåó àåú á'): "åääéà ãäçåìõ îãú çñéãåú äéà àå áî÷åí ùðäâå åìôéëê äùîéèåä äøé"ó åäøà"ù åäøîá"í", åëòéï æä áî÷åí ðåñó (éå"ã ñé' ÷ðá àåú à'). øàä òåã áìç"î (äì' àáì ôé"â äé"á), áùå"ú ôðé îáéï (éå"ã ñé' ùëè) åáñôø áï éãéã (òì äøîá"í, äì' áøëåú ô"æ ä"à). åøàä ñ÷éøä î÷éôä òì ëìì æä áîùðú äøîá"í, áîàîøå ùì äøá òæøà áøðã: "ëììé äùîèú ãéðéí îñôø îùðä úåøä ìøîá"í", äîòéï ðâ(á), èáú úùò"â, òî' 50.
11. øàä ìîùì: ã"ø çðä åäøá éåàì ÷èï,
"àéìçåù àôéãåøìé áìéãä – îáè øôåàé
åäìëúé", àñéà ñä-ñå, àìåì úùð"è, òî' 82-72, åáòî' 73 ÷áòå ëé
"äçùù äéçéã äòåîã áôðé ôåñ÷é ãåøðå äåà ùäàéìçåùéí ìîéðéäí éëðéñå ìîöá ùì
ñëðä àú äéåìãú àå àú òåáøä", åòåã øáéí.
[ëàáéí åñáì îåâãøéí àöì çæ''ì ëîçìä. åàí ëï ôùåè ùìëì äãòåú îåúø ìøôà âí îçåìé æä ùì ëàá àå ñáì. à"ë àéï îëê øàéä ìðã"ã. -- äòåøê.]
12. ìùåðå ùì äâøî"ô áøåøä: "åîùîò ùîòöîðå ìà äééðå îçééáéï ìàëåì áòéå"ë áùáéì æä", åìà ëúá ùø÷ òì äîòìä äîéåçãú ìà äéðå éåãòéí. -- äòåøê.
13. îìùåï äøîá"í "ùìà èáì" îùîò ùîãåáø ãåå÷à áèåîàä ùðéúï ìäéèäø îîðä ò"é èáéìä îùù ùòåú åìîòìä, áðéâåã ìäæàä ùäéä ðéúï ìäéèäø áàîöòåúä ø÷ ò"é äúçìú áéöåòä ìôðé òøá ôñç. -- äòåøê.
14. øàä îàîøå ùì äøá öáé âåèîï, äæðä áéåí äëéôåøéí, áñôø øôåàä åäìëä: äìëä ìîòùä, òî' 549-541 (úùñ"å), åáàñéà òæ-òç, òî' 37-27 (úùñ"å), åáäòøú äòåøê ùí. -- äòåøê.
15. øàä øîá"í, äìëåú éñåãé äúåøä, ôø÷ çîéùé äìëä å, åáàåø ùîç òì äøîá"í ùí, ùòì òáéøä ùì äúøôàåú áàéñåø, éúëï òåðù áéãé àãí àí îãåáø áàåðñ îçìä, áðéâåã ìòåáø áàåðñ çéöåðé ùàéðå ðòðù áéãé àãí. -- äòåøê.
16. éù ìäòéø òì îä ùîåáà áùåìçï ùìîä (òøëé øôåàä ç"à òî' òø) áùí äâøù"æ àåéòøáàê, áòðééï "çåáú äèéøçä ìîðåò îòøá ùáú öåøê áçéìåì ùáú áùáéì ôé÷åç ðôù" (ìùåï äëåúøú ùðåñôä òì éãé äòåøê). îöåèèéí ùí ãáøéí ùîúééçñéí ìîöá ù"éãåò áùáú ù÷øåá ìåãàé ùéäéä öåøê áçéìåì ùáú", àê àéï ùí äúééçñåú ìèéøçä áòøá ùáú. [éòåééï áîðçú ùìîä ÷îà (îäãåøú úùñ"ä), çì÷ à, ñéîï æ, òðó à, ôø÷éí å-æ. -- äòåøê.]
17. äòøú òåøê: ìâáé âìåìåú, ääùôòä äøôåàéú
ùìäí àéððä ëì ëê ôùåèä. øàä ãéåï áùàìä "äàí âìåìåú ìîðéòú äøéåï îñåëðåú
ìáøéàåú", áñôø àñéà é, òî' 247 åàéìê. øàä âí ñéëåí ÷öø òì ä÷ùø áéï âìåìåú ìñøèï äùã: òøê âìåìåú ìîðéòú äøéåï åñøèï äùã áàúø "åé÷éøôåàä" http://www.wikirefua.org.il/index.php retrieved 06.08.2014 from
ùí ñåëí: "ðéúï ìîöåà àú ä÷ùøéí äáàéí áéï ùéîåù
áâìåìåú ìîðéòú äøéåï ìáéï äúôúçåú ñøèï äùã: äñéëåï ìôúç ñøèï ùã ðåèä ìòìåú ÷ìåú
á÷øá ðùéí ùäùúîùå áâìåìåú (ñéëåï éçñé - 1.24)."
àí ëï, ðåâòéí ìëàï ãáøé ùå"ú öéõ àìéòæø, éã, ðæ (äåáà ôø÷ ä, ìòéì), ùàéï çåáä ìäéîðò îàåðñ òì éãé ôòåìä ùéù áä çùù ìñéëåï áøéàåúé.